"Op aarde schitteren we even" van Ocean Vuong

 Het verhaal van , de herinneringen aan zijn moeder  en grootmoeder. Hoe zij als Vietnamese met een wrede geschiedenis (abortus op 17, daarna werken als prostitué om te overleven en met schizofrenie als gevolg).

Dan met Amerikaanse vriend naar Amerika waar ze blijkbaar alleen leeft met dochter en kleinzoon.

Haar eigenaardig zien naar de Amerikaanse wereld , met voor haar vreemde gewoonten ( opgezet ree aan muur). Haar eigen beperkte wereld om zich daar te bewegen met weinig middelen en beperkte taal.

Het samenwonen met haar moeder Lan in Hartford . Hondje de kleinzoon ( beschermde naam) moest haar grijze haar uittrekken in ruil voor verhalen. Zo kreeg hij zijn geschiedenis mee en de gewoonten van zijn land. Vietnam : vernield.

Zijn kindertijd in de USA was er één en van eigenaardigheden : roze fietsje en bedreigingen door wrede kinderen. Bij inkopen niet kunnen zeggen wat het moest zijn en dan maar iets kopen. Samen op dekens op de vloer slapen, in verbondenheid, een familie vormend. Zijn moeder en grootmoeder geven geborgenheid,  steunen  hem,

Het wrede verhaal van akelige Aziatische gebruiken duiken op  Het uitlepelen van hersenen van aap . De afschuwelijke dierenmishandeling , de metafoor van het verzwelgen. Zijn grootmoeder ontmoet een Amerikaanse soldaat , duikt onder met hem. Ze zoeken samen beschutting tegen oorlog en geweld.

Zo komt hij nu bij zijn grootvader Paul. De relatie met hem, de confrontatie met kerk, preken , uitleggen, stiltes en de welbespraaktheid en Latino’s. Voortdurend opborrelende herinneringen zijn verward.

Zijn moeder (schizofrene) in nagelstudio’s (waar geleefd werd) en in fabrieken.  Hoe ze gebrekkige helpt , masseert. Hij op zijn beurt zijn moeder , masseert na zware dagtaak.

Dan op 14 krijgt hij een baantje op de tabaksplantage in Hartfort waar de illegalen werken, Latino’s ( oorlog in Irak- Tiger Woods 5x player of the year) Fietst er naartoe en verdient. Twintigtal mannen slapen in caravans en eten er samen. Het werk verloopt in ploegen, teams, methodisch  . Iedere groep verrichtte een onderdeel. De verbondenheid der mannen hechtte een breuk bij hem. Hij leerde communicatie, ook zonder taal ,met  glimlach, handgebaren, aarzelingen, stiltes. Hij krijgt hoogte van mensen, ideeën en abstracties, van hun zorgen en hun doel. Zowel daar als in de nagelstudio is het zich verontschuldigen het belangrijkste : machtsmiddel. Zelfvernedering  is een betaalmiddel, de klant of baas voelt zich superieur en liefdadig zo.

Weldra duikt er een andere jongen naast hem op in het team, kleinzoon van zijn baas die zo aan zijn dronken vader wil ontsnappen : Trevor. Hij is geboeid en Vuong wordt gezien. Vreemd hij die zich altijd onzichtbaar moest maken nu wordt hij gezien. Hij houdt van die spanning. Trevor is kritisch over de oogst, beklaagt zich over zijn miezerige vader. Vuong ziet zijn ogen, grijze irissen met spikkeltjes en zijn blond haar. Er ontstaat begrip, aantrekking. Ze blijven lang praten na het werk,  wisselen van gedachten en stellen zich diepzinnige  vragen over de zon en hun bestaan. Maar Trevor rookt cocaïne en geeft door aan Vuong. Ze beluisteren samen sportwedstrijden en komen zo dichter bij elkaar. De begeerte van de andere geeft zelfvertrouwen. Ze hebben zoveel overeenkomst in gedachtegang. Trevor vraagt zich af waarom hij geboren is.

Weldra hebben ze een verhouding en seks zodra ze bij elkaar zijn. De verhouding tederheid macht speelt daarin een rol en is vooraf vastgelegd. Ze fietsen samen en zingen, genieten en spreken oneindig diepzinnig .Twee eenzame zielen in moeilijkheden , verbonden. Homo zijn is gevaarlijk. Schietpartij in Oklahoma.

Voor zijn moeder heeft hij soms haatgevoelens en noemt haar een monster. Daarmee is haar hoofd van haar schouders gehakt. Zij maakt enorme problemen en is een puinhoop . Maar hij houdt van haar. Ze wisselen vertrouwlijkheden uit : hij spreekt over zijn homo zijn, zij over haar abortus waartoe ze verplicht werd .(Haar verhaal een vlam in haar hand). Maar ze bleef hem altijd steunen, verfde met nagellak de afgekrabde lak van zijn fietsje bij.

Dan hoort hij van de dood van zijn vriend(22) die zwaar verslaafd was door medicijnen pijnstillers oxy-contin of bij chemo-therapie.  Vele van zijn vrienden zijn dood door hetzelfde euvel.Heroine.

‘s Nachts  liep hij rond, hoorde dieren , geruisen, en het geroep van  een eenzame stem voor zonsopkomst    : salat al-fajr gebed van een moslim.

Na de dood van Trevor haalt hij voortdurend tedere herinneringen aan hem op .Het is ook allemaal niet zo ver weg. Het is in hem. De herinneringen over de dood van zijn grootmoeder en hoe,  is een menselijk ontroerend  verhaal . Lan totaal afgetakeld wordt door haar dochters geholpen , gewikkeld, verzorgd en de begrafenis geregeld nog voor haar dood.

Zijn schrijfkunst is universeel, over nationaliteiten en afkomst heen. De vele ongerechtigheden voor immigranten, armen, uit de doeken gedaan. Maar deze schrijver heeft het vaak over de kansen, de hulp, het leger des heils, het voortgaan van het leven met meer mogelijkheden, het Amerikaan zijn in vele talen met geweldcultuur en grote verschillen van rijkdom. Begroeting : wat is goed, niet’ hello’. Hondje was goed voor Trevor.

Een schitterend boek, in een buitengewone taal , de rijkdom van een cultuurmix, de rijkdom van mensen die elkaar behouden, liefhebben  en het leven van de kansenzijde zien .