"Lincoln in de bardo" van Georges Saunders

 

Een zeer ongewoon surrealistisch boek , dat alle facetten van het mens zijn in de geesten , die in de bardo zijn,  naar buiten brengt. ( Bardo is een soort voorgeborgte , het kerkhof ),voor het definitieve vertrek.

De zielen van de doden waren rond in een andere toestand  en beleven geneugten die ze in het leven versmaad hebben, maar nu alsnog kunnen smaken zonder remmingen ofwel beleven ze hetgeen ze zouden geworden zijn , maar zoals Willie Lincoln door zijn vroege dood als kind niet kon genieten.

De toestand van de geesten ziet er zeer menselijk uit.

Het hele verhaal wordt opgebouwd rond de dood van 11-jarige zoontje van Lincorn(pres) die op het kerkhof , in zijn krankenkast wacht om naar de eeuwigheid te gaan,  maar aangezien zijn vader vol droefenis voortdurend terugkeert , proberen de andere geesten het kind te helpen door alles te rekken , zijn vader te troosten ,  het vertrek uit te stellen en de voortdurende terugkeer van de vader die het  dode kind uithaalt als troost te ensceneren. Zij bewaken , regelen en trachten te beïnvloeden of maken zich eigenschappen van anderen ten nutte door zich met hen te versmelten. De kleine jongen hecht (letterlijk) zich zo aan zijn vader. Heel ontroerend.

De kenmerken van andere geesten opnemen is mogelijk, men kan zich door hen bewegen, zich in hen opsluiten zonder bemerkt te worden en kwaliteiten of gewaarwordingen opslorpen.

Over Lincoln wordt hier veel vernomen, in totaal tegengestelde meningen. Volgens sommige was hij de slechtste president ooit, een grove , lelijke man , volgens anderen een zeer fijnbesnaard, gevoelig man wiens gezicht goedertierenheid uitstraalde en intellectuele schoonheid. Het grote feest laten doorgaan wanneer zijn kind stervende was bracht hem in opspraak, schande , maar liet zijn plichtsgetrouwheid zien.

Verder worden  als in Dantes hel de vele grijnsgezichten van de talrijke doden , jonge soldaten ten gevolge van de afscheidingsoorlog tussen noord en zuid beschreven. Ook dat op het conto van Lincoln.

De dood van het kind is aandoenlijk. Daarin is geen onderscheid tussen arm en rijk, machtig en weerloos. Lincoln bengelde op een klein paardje in de duisternis van de begraafplaats  naar huis volgens het logboek van de nachtwaker op 25 feb 1862.

De doden spreken over hun laatste uren. LIJDEN IS HIER HET ITEM . De hier getekende wereld is surrealistisch, absurd, zonder houvast. Alles is in een fluidium. Geesten communiceren met levenden in geleiachtige bollen met  een stukje concreetheid en poëzie.: 2 vadzige wintervogels die ons woedend aankeken. Hij was opgewekt sinds hij zich tot de zachtmoedigheid had bekeerd .

Deel II .

Lincoln moest het land besturen in verwarrende tijden.

Op het kerkhof bij de geesten wordt de hemel beschreven met Christus koning in het laatste oordeel. Een hemel die zo maar hel kon worden met vuile spiegels vol bloed en ingewanden. Ook hier heerst racisme : de mulattin werd vele malen verkracht. Lincoln eindigt zonder vrienden, heeft niets bereikt dan geldverspilling en was volgens ander incompetent , moest vermoord worden. Niemand die iets doet is gevrijwaard van kritiek. Met zijn kinderen was hij zeer tolerant, maar een dood kind is een eeuwig zelfverwijt. Op het graf is het kind zonder ziel, stelt hij vast .  Geesten proberen de vader tegen te houden, maar het kind hoort hem zeggen dat het dood is en gaat definitief,  na alles te doorlopen wat het had kunnen worden. De vader lijkt dan opgelucht .

Leven is anderen proberen te vernietigen, met vooroordelen anderen ten gronde richten De geesten spreken over alle leed van de wereld , vooral voor de zwarte geesten. Met licht matierieverschijnsel verdwijnen ze definitief.

De schrijver voert Jeroen Boschachtige taferelen op met oneindige kwellingen van krijsende varkens waarover een treinwagen rijdt , een jong meisje in wisselende kleuren zweeft en homo’s eindelijk hun beleving hebben.

Alle gewaarwordingen van het leven worden opgevoerd  en op een rijtje gezet. Niets is echt en alles is echt.

De geesten vluchten in hun krankengedaanten, maar zijn dankbaar voor de verlengde TIJD, de morgen, de avond en het herkansen in de liefde .

Lincoln rijdt met bengelende benen naar huis op het kleine paardje van zijn zoon.

PS De vele onderbrekingen door de namen van afgestorvenen zijn moeilijk om lezen, maar ze vestigen het oog op de tekst, de poëtische taal , die met dit rustpunt zijn volle smaak krijgt.

Ook de diepe menselijke toestanden worden ons hier door de schrijver bewust gemaakt