Mark Rutte die op tv een dildohelm krijgt : dat is nu politiek'
'Mark Rutte die op tv een dildohelm krijgt: dat is nu politiek'
Samenleving. Sander Schimmelpenninck zou van zijn fortuin kunnen genieten, maar legt liever 'dom-rechts' het vuur aan de schenen
Sander Schimmelpenninck is een man van twaalf stielen, zonder de dertien ongelukken. Alles wat hij aanraakt, verandert schijnbaar moeiteloos in een succes. Toch is de veertiger, zo zal hij tot in den treure herhalen, meer dan een lid van de Nederlandse beau monde. Hij maakt van zichzelf een man met een missie: hij wil de fundamenten van politieke domheid blootleggen en afbreken, zodat Nederland weer een gezonde en montere democratie wordt.
Politici die zich dommer voordoen dan ze zijn en hele en halve leugens opspelden: ziedaar zijn voornaamste doelwit. Die opzettelijke onwetendheid ziet hij vooral bij radicaal-rechts en bij centrumpolitici die deze politieke stroming napraten. Tussen 'radicaal-rechts' en 'dom-rechts' zet hij een gelijkheidsteken.
"Wij lachen graag met 'de domme Belgen', maar in geen enkel ander land wordt domheid zo hard gecultiveerd als in Nederland", zegt hij. "Laat ik eerst wel een misverstand uit de weg werken: ik heb het niet over mensen met een lage intelligentie, ik heb het over mensen die domheid gebruiken als politieke strategie om zieltjes te winnen. Politici als Geert Wilders, Caroline van der Plas en Dilan Yeşilgöz zijn in dat bedje ziek en veel Nederlanders slikken hun kletskoek.
"Die hang naar opzettelijke domheid, dat is het grootste taboe van Nederland. Inhoudelijke kritiek op onze volksaard, dat kan en mag niet. Om de cirkel rond te maken: elke Nederlander kent meerdere 'domme-Belgenmoppen', maar als je hen op hun eigen domheid wijst, ben je meteen een nestbevuiler."
"O ja. De opzettelijke misinterpretatie van mijn boek is echt hallucinant. De reactie van radicaal-rechts, maar ook vanuit het midden, is: 'Je mag mensen niet dom noemen.' Maar dat doe ik helemaal niet: ik wil de dom-rechtse politici ontmaskeren en hun kiezers op hun verantwoordelijkheid wijzen."
Vraag is: roept Schimmelpenninck het niet een beetje over zichzelf af? Zijn toon is zo scherp, zijn taal zo beledigend, dat hij makkelijk weg te zetten valt als een arrogante kwast die het plebs de les leest. "Ach, voor het boek was ik ook al een snob en rijkeluiszoon. Die vooroordelen over mij, die bestaan al lang en die neem ik er maar bij. (zucht) Iemand moet het doen."
De schrijver/ondernemer/polemist is niet bepaald uit een werkmansbroek gevallen. Hij is een telg van een adellijk geslacht uit Twente met een imposant landgoed. Recent cashte hij met de verkoop van zijn bedrijf Tonny Media.
In Zweden, waar hij samen met zijn Zweedse vriendin en dochter van 1 woont, heeft hij een reisbureau en een hotel. Zijn podcast met jeugdvriend en artiest Jaap Reesema telt gemiddeld 100.000 luisteraars. De man kan zich, letterlijk en figuurlijk, dus wel wat permitteren.
"Ik kan tegen heilige huisjes trappen, omdat ik een zeker privilege heb. Andere mensen hebben die luxe niet omdat ze bang zijn voor hun baantje. Dat ben ik niet."
"Neen, dat is geen paternalisme. Wat ik zeg, komt voort uit oprechte bezorgdheid. Het is toch niet paternalistisch om te waarschuwen voor autoritaire leiders en fascisten?"
"In Nederland moet alles heel licht blijven. Wij zijn een oppervlakkig volk van handelaren, misschien nog het best te vergelijken met Amerikanen.
"De afgelopen twintig jaar is politiek versimpeld tot hapklaar tv-entertainment. Het ultieme voorbeeld is Mark Rutte, die in de talkshow Vandaag Inside een fietshelm met een dildo erop cadeau kreeg. De vaste praatgast naast hem presteerde het dan ook nog eens om te vragen of hij 'weleens geneukt had'. Of de Belgische politieke cultuur ook zo'n plat showbizzgehalte heeft, weet ik helaas niet.
"In Nederland hebben de media in ieder geval een verpletterende verantwoordelijkheid voor die mengvorm tussen showbizz en politiek. Ze zetten zangers naast politici, ze doen voortdurend aan dumbing down: alles moet simpel en anti-intellectueel zijn omdat 'het gewone volk' het anders niet zou snappen."
"Wat een merkwaardige argumenten. De drempel van de democratie hoeft toch helemaal niet verlaagd? Die is al erg laag: iedereen kan stemmen, iedereen kan zijn mening op sociale media ventileren.
"De media zijn zichzelf aan het afschaffen. Musk en Trump zeggen: 'De media bestaan niet meer, de media zijn dood. Jullie, het volk, zijn de media.' Wel, ze hebben gelijk."
"De media zijn lui en ruggengraatloos geworden. Al jaren denken ze te weinig na en zijn ze te weinig zelfkritisch. Redactievergaderingen beginnen tegenwoordig met de vraag: heeft iemand nog wat op Twitter gezien?"
"De retoriek en de trukendoos van autocratische politici beter leren herkennen en benoemen. Nog vaker factchecken.
"Journalisten hebben ook de merkwaardige neiging om progressieve politici en opiniemakers heel hard aan te pakken omdat ze absoluut het vooroordeel dat ze links zijn willen ontkrachten. Daarom slaan ze progressieve mensen om de oren met trivialiteiten en nemen ze de argumentatie van hun radicaal-rechtse tegenstanders over.
"Radicaal-rechtse politici pakken ze dan weer te zacht aan omdat zij anders niet willen meewerken. Hun intimidatie werkt dus. Geert Wilders wist het af te dwingen bij Eva Jinek, toch een van onze betere interviewers, dat het alleen over zijn poezen ging. Mij lijkt het dan heel simpel: laat die man gewoon thuis."
"Precies. Je moet racisten niet uitnodigen om er zoete broodjes mee te bakken. Politicologe Léonie de Jonge heeft overtuigend aangetoond dat dit cordon extreemrechts in Wallonië mee heeft tegengehouden.
"Dat is de tolerantieparadox: je moet niet tolerant zijn tegenover mensen die zelf niet tolerant zijn en anderen buitensluiten. In de jaren 1990 had Nederland de politicus Hans Janmaat (die leuzen als 'eigen volk eerst' en 'vol=Vol', red.). Journalisten redeneerden toen: 'Dat is gewoon een loser, die sluiten we buiten'. Nu krijgen zulke racisten wel een plek aan tafel."
"Dat vind ik een hele naïeve gedachte. We weten toch allemaal hoe de Tweede Wereldoorlog is ontstaan? Je kunt geen gesprek winnen van radicaal-rechts omdat ze zich niet aan de regels houden. Je mag hen niet normaliseren, want dan nemen ze de boel over.
"Als jij braaf zit te vertellen dat migratie ook goede kanten heeft, met de juiste cijfers en statistieken in je hand, en je tegenstander zegt: 'Migranten eten honden en katten op'... Ja, dan zit je toch in een totaal asymmetrisch gesprek? Je kunt niet winnen van mensen die geen problemen hebben met leugens."
"Elke weldenkende mens moet daar weg. Musk is een schurk weggelopen uit een James Bond-film. Hij heeft nog net geen ooglapje en een kat die hij voortdurend aait. Twitter/X is in hoge mate een radicaal-rechts prikbord geworden. Laten we dat er helemaal van maken zodat je het ook niet meer serieus moet nemen als bron."
"Totaal. Het is toch absurd dat de rijkste man ter wereld zo'n invloedrijk platform kan kopen en vervolgens en plein public mensen betaalt om op Trump te stemmen?"
"Antisemieten orakelen vaak over de complotten van de joodse filantroop George Soros. Hij zou de touwtjes boven de wereldleiders in handen houden. Maar Musk doet in het echt wat radicaal-rechts Soros aanwrijft. Daar, bij dom-rechts zelf, zit het echte complot."
"Hij is gek en rancuneus genoeg om zelf president te willen worden. Dat kan nu niet omdat hij Zuid-Afrikaan is, maar misschien kan Trump dat verhelpen? Ik hoop van harte voor de wereld en voor de beschaving dat die twee ruzie krijgen.
"Trump vindt Musk eigenlijk een sukkeltje. Hij gedoogt 'die nerd' want die is rijker en slimmer dan hij, maar eigenlijk vindt hij hem maar niks. Andersom denk ik dat Musk naar Trump opkijkt, want die heeft de branie van een proleet. Die charme zal hij zelf nooit bezitten. Daar zit dus wel wat springstof voor een ruzie." (lacht)
"Het is gewoon heel moeilijk om op je handen te zitten als je ongelooflijke idiotieën ziet passeren."
"De zondeboktactiek is het kwalijkst omdat ze de meeste impact heeft op mensenlevens. In Nederland zijn asielzoekers volkomen foutief aangeduid als de oorzaak van de wooncrisis, waardoor de huidige regering hun nu geen vergunning meer wil geven en wil wegsturen."
"Vast wel, maar wij kennen extreemlinks niet in Nederland."
"Domheid is geen exclusieve bezigheid van radicaal-rechts. Ook extreemlinks kan geobsedeerd zijn door identiteit en onderbuiksentiment, maar ik ken de Belgische politiek onvoldoende om daar meer over te zeggen."
"Bij Caroline van der Plas is alles wat ze doet, zegt en draagt, doordrongen van opzettelijke en opportunistische domheid. Het succes van de BBB is geen toevalstreffer: die partij komt uit de koker van een marketingbedrijf uit de agro-industrie. Zij is niet de grote intellectueel, maar ze is ook niet de domme flapuit die veel Nederlands in haar zien. Ze is behoorlijk geslepen. Ze trekt die kleren niet gewoon aan omdat ze die mooi vindt, maar wel omdat ze werken voor haar politieke plan."
"Het gaat me om haar hele presentatie, haar hele taalgebruik. Ze doet zich strategisch 'volks' voor.
"Ik vind het flauw om te zeggen dat ik dan haar kleren afzeik en dat dit niet kan omdat ze een vrouw is. Wie mij een beetje kent, weet dat ik in mijn kritiek heus geen verschil maak tussen mannen en vrouwen."
"Negen. Het kan bijna niet erger."
"Ook daar kun je alleen maar hopen dat ze snel ruzie krijgen."
"Omdat deze twee groepen rancune koesteren tegenover degene die net boven hen zit. Gek genoeg is het midden van die U-curve een oase van rust. Daar zitten mensen met een gemiddeld salaris en bevredigend werk, zoals leraren en politieagenten. Zij voelen zich nuttig en stemmen, zo blijkt uit het onderzoek van Mols en Jetten, meestal op centrumpartijen.
"Onder dat midden zitten de mensen die geen of slecht betaald werk hebben en rancuneus zijn omdat ze moeilijk rondkomen. Die stemmen opvallend vaak radicaal-rechts.
"Maar de mensen net boven het midden doen dat ook. Denk aan de kleine zelfstandige, de makelaar, de aannemer, de accountant. Die voelt zichzelf een winnaar, die gelooft dat hij selfmade is en dat de mensen onder hem er ook zonder hulp maar moeten raken. Maar tegelijk heeft deze zzp'er (zelfstandige zonder personeel, red.) ook het gevoel dat hij nooit tot de échte elite zal behoren. Daarom maakt deze aspirational class van die elite een karikatuur: dat zijn allemaal linkse grachtengordelbewoners en hypocriete deugers. Wat niet klopt, want de meeste rijke mensen stemmen rechts.
"Veel mensen hebben ook gewoon te veel tijd: die hebben de mogelijkheid om lekker te radicaliseren."
"Nou, kwijtraken? Ik ben geen politicus, ik hoef niet te verbinden. Dat zit niet in mijn takenpakket."
"Nogmaals: Ik wil niet zeggen dat deze mensen zelf dom zijn. Heel veel mensen in deze groep zijn wel voor rede vatbaar. Je moet hen juist dwingen om te kiezen: gaan ze verder mee in de leugens van de politieke dommeriken of stappen ze ervan weg? In onze redelijk zwart-witte wereld is er geen middenweg meer. Je kunt in Amerika niet meer een beetje voor Trump zijn, net zoals je in Nederland niet meer een beetje voor Wilders kunt zijn."
"Absoluut. Het is valse romantiek om de extreemrechtse kiezer voor te stellen als een soort nobele wilde, als iemand die eigenlijk de beste bedoelingen heeft. Die mensen stemmen op dom-rechtse populisten uit verveling, uit decadentie. Nederland is hartstikke rijk. De werkloosheid bedraagt 2,5 procent. Mensen hebben de luxe, denken ze, om eens op Wilders te stemmen."
"Neen. It's not the economy, stupid. Het is een historische vergissing, die we elkaar aangepraat hebben, dat mensen in economisch barre tijden op radicale ideologieën stemmen. Voor de Tweede Wereldoorlog kende Duitsland een economische crisis, dat klopt, maar Hitler kreeg helemaal niet alleen maar stemmen van zielige, arme dutsen. Een flink deel van de Duitse elite was pro Hitler. Dat zogenaamde 'slachtofferschap van de gewone man' is gewoon een succesvol narratief van radicaal-rechts."
"Ik word altijd van patronizing beschuldigd, ik zou maar neerkijken op 'het gepeupel'. Maar eigenlijk doe je toch precies hetzelfde wanneer je beslist waar die mensen zich het meest druk over maken? Dan neem je hen toch ook niet serieus?
"De meeste mensen die op radicaal-rechts stemmen, doen dat omwille van migratie. Die kiezers vinden 'minder migranten' belangrijker dan al hun andere zorgen. Economische bloei, zo blijkt uit onderzoek van de eerder genoemde Mols en Jetten, wakkert de antimigratiegevoelens juist aan."
"Eigenlijk willen deze stemmers dat er alleen witte mensen in de cockpit van de samenleving zitten. Eigenlijk hebben ze ook een hekel aan migranten omdat die er niet uitzien zoals wij. Maar ze willen ook weer geen racist zijn, dus omzwachtelen ze die mening met kletsverhalen over asielzoekers die hun woningen zouden afpakken of de tienduizenden vreemdelingen die van ons land zouden profiteren. Dat is die domheid, die dom-rechtse politici hen aanpraten.
"Dan zeg ik: kom, kaarten op tafel. Wees eerlijk, verschuil je niet achter die lulkoek en laten we een echt debat voeren."
"We hebben de plicht om op het scherpst van de snee te debatteren. Ik wil geen nieuwe polarisatie creëren. Die was er eerst, en toen kwam ik. (lacht)
"Maar: noem een racist een racist. Noem een fascist een fascist. Zo krijg je die mensen misschien nog wel uit de fuik van de dom-rechtse politici, want weinigen willen die labels dragen. Zeker die kleine zelfstandige, die op status kickt, wil niet met de nek aangekeken worden door de echte elite. Wijs die kiezers alsjeblieft op hun verantwoordelijkheid. In Amerika zitten Trump-stemmers al volledig in hun eigen ecosysteem van desinformatie. Die inkapseling in domheid moeten we in Europa proberen te voorkomen.
"Ik wil de werkelijkheid zeker niet versuikeren. Niemand beweert nog dat alle migratie vlekkeloos en vrolijk verloopt, ook links niet. Die naïviteit is er echt wel af. Migratie is moeilijk, migratie kost tijd en moeite, maar verstop je toch niet achter leugens en foute aannames."
(fel) "Verdienmodel? Wat bedoelt u? U denkt dat ik met mijn columns mijn geld verdien? Mijn columns zijn by far het minst betaalde werk dat ik ooit heb gedaan. Ik vind het leuk om een scherpe column te schrijven, maar ik meen het ook serieus.
"Ik zou in Zweden kunnen genieten van mijn fortuin en, zoals vele andere bevoorrechte mensen, kunnen doen alsof mijn neus bloedt. Maar dat doe ik niet. Ik trap ook niet omlaag, ik trap omhoog, naar Wilders en Van der Plas, want zij vormen nu de regering. Radicaal-rechts is geen zielige minderheid, wel het establishment. Ik bevraag die macht. Ik daag ze uit.
"Nederland is een land dat zichzelf ontzettend assertief vindt, maar wij hebben eigenlijk een armzalige debatcultuur. Daar wil ik wat aan doen, want dat heeft onze democratie zo nodig."
"Neen. Gelukkig lopen ze in Zweden een beetje achter. Het grootste deel van de Zweden stemt eigenlijk op hele nette partijen. De lokale radicaal-rechtse partij, dat zijn schatjes in vergelijking met hun Nederlandse soortgenoten.
"Maar in Zweden zitten ook boze mannen op het platteland die vrouwen beginnen te haten en die rancuneus worden op migranten omdat ze de hele dag onzin lezen op Facebook."
"O? Ik? Onzekerder?"
"Er wordt gezegd dat kinderen je milder maken. Nou, daar heb ik geen last van. Ik ben wel enorm blij om vader te zijn. De liefde voor een kind kun je niet bevatten totdat je het zelf meemaakt.
"Maar mijn opvattingen over de wereld, de scherpte van mijn toon: ik merk niet veel verschil. Kijk, ik vind echt dat er een ongelooflijk misplaatst geduld is voor radicaal-rechtse stemmers. Ik bespeur dat ook bij de oudere generaties die de Tweede Wereldoorlog kennen uit de verhalen van hun ouders.
"Zij hebben voor zichzelf besloten dat die oorlog en dat fascisme een uniek kwaad was. Een gruwelijke uitzondering. Zij lijken te denken dat je die herinnering bagatelliseert of tekortdoet door nu te waarschuwen voor radicaal-rechts."
"Fascisme hoeft niet altijd te leiden naar concentratiekampen waar mensen vergast worden. Fascisme is niet de exclusieve bezigheid van Hitler. Dat is onzin. De parallellen met hoe de rechtsstaat wordt uitgekleed, hoe het volk wordt bespeeld met hele en halve leugens, die zijn gewoon te groot.
"Je moet niet bang zijn om de vinger op de zere plek te leggen. Ik zal dat alleszins nooit zijn."
Reacties
Een reactie posten