Oekraïne, een onbekend sprookje
De aankomst in Oekraïne was licht en luchtig. Het hotel uit Sovjettijd keek uit op het Maidanplein, maar was omgeven door cultureel waardevolle gebouwen met een klein Orthodox kerkje in hout dat Scandinavische roots verraadt.
De tweede dag zet de kennismaking met de Orthodoxe wereld in : bezoek aan de St Volodomyrkathedraal in okergeel : 19 eeuws door Alessando Beretti gebouwd in neo-byzantijnse stijl. Een andere wereld van religieuze mensen, vrouwen met hoofddoek en mooie iconen waar ik bekende gezichten in herken. De vele koperen of goudkleurige elementen, de vele altaren zijn bedoeld om stichtend in te werken op bezoekers , maar toch van een andere orde als onze kerken, overdadig met vele biddende en relikwiekussende vrouwen die devoot kaarsen branden en om gunsten buigen, altijd respectvol met hoofddoek.
Een rondrit door de Joodse wijk Podol waar Golda Meir vandaan kwam en de vroegere ommuring van de stad met toegangspoort vormden een introductie.
Dan rijden we naar het centrum waar prachtige oude burgerhuizen , 19e eeuws aan St Petersburg doen denken en een groot plein afzomen met een Kozaks ruiterstandbeeld in het midden: Identificatie-icoon van deze bevolking.
Links van het plein : een klokketoren 17e eeuws in freel blauw en wit , ingang van het Sofiacomplex met een pendant aan de andere kant van het uitgestrekte plein en de heropgebouwde Michaeliskerk in cobaltblauw. De kerk zelf reeds gebouwd in 1037 door Jaroslaw de Wijze, geplunderd door de Mongolen in 1240 en tot 1633 in benarde toestand en dan weer opgebouwd . Het complex is de zetel van de Russisch - Orthodoxe kerk met bijhorend klooster, symposiumgebouwen, bakkerij en een andere prachtige kleine Cyriliuskerk.(12eeuw)
De kathedraal zelf een schitterend voorbeeld van Byzantijnse architectuur naar het voorbeeld van de Hagia Sofia in Istamboel. Enig van coloriet en afwisseling der torens : groen ,goud, wit en baksteenrood. Een schitterende combinatie van ronde vormen , één wonderlijke geweldige sculptuur, vergelijkbaar met de architectuur van Frank Gehry in Bilbao uit onze tijd. Binnenin mooie fresco’s overal op muren met bloemornamenten rondom de bogen en ronde zoldering. Mozaieken uit andere tijden en toch universeel ( grote madonna) en een houten sarcofaag met Scandinavisch aandoende sobere symbolen, ook kruizen, aanraking met het Christendom. De Vikingers waren hier lang geleden en ontvouwden hun rijken.
Het vele goud en zilver in samenklank in het altaar verwerkt.(als je het zo noemen kan)Ook weer de stichtende schilderingen, Maria met het kind en Jezus met de bijbel in het geheel verwerkt. Schildering omgeven door ornamentale gesculpteerde vormen die veelvuldig licht reflecteren als symbool van verlichting werken.
Daarna wandelen we rond en voorbij de Andreevskykathedraal, v.b. van Russische Barok, in smaragdgroen, met gouden parels bezet, prominent op een heuvel gesitueerd in opdracht van de Russisch tsarina Elisabeth. Te elegant met teveel goud en voor mij aan decadentie grenzend.
Tenslotte bereiken we wandelend de Cobaltblauwe Michaeliskathdraal waar monniken huizen en tijdens de revolutie de gewonden van het Maidanplein verzorgden. Deze kathedraal is opnieuw opgebouwd en is een pendant van de St. Sophiakathedraal.
Namiddag een bezoek aan Baby Yar waar 34.000 Joden in een kuil door de Nazi’s onophoudelijk afgeknald werden, met ontroerend monument dat de stervende wezens herdenkt. Het verdriet stijgt uit de grond op , zit in de bladeren van de bomen en wortelt zich in de geest der aanwezigen . Het krijgt gestalte in de kronkelende figuren van het herdenkingsmonument. Hier hangt de geest van het verleden nog altijd.
De derde dag Kiev doorwandelen we een geweldig complex , van kerken , kloosters, tuinen , klokketorens, musea, enige koepels en zicht vanaf de hoge rechteroever op de Dnjepr gewoon indrukwekkende pracht : het 11e eeuwse Pechersk-Lavra, zetel van de Oekraïns-orthodoxe kerk .We doorlopen een gedeelte van het ondergrondse gangenstelsel , met dode monniken, gebedsruimtes en devotieskapellen en altijd weer stoten we op de ingetogen , hoofdbedekte gelovigen die kaarsen branden .Bij ons niet meer te zien, zoveel geloof. De speciale geologische struktuur die een constante temperatuur garandeerde was geschikt voor mumificiëring. Het was er benauwend heet en jonge broeders in lange zwarte toga’s duiken overal op. Wat heeft dit te bieden in deze onvaste tijd ? Zingeving en structuur ? Zij onderhouden het complex en ontvangen de vele bezoekers. Onze magere gids met veel toewijding : Anatoli wijst ons op de stichtende bedoeling van de vele schilderijen in een altaar , in vele stijlen, ook Europees, oorspronkelijk gemaakt om beeldend te werken voor analfabeten en de geest te verlichten in de overdadige gouden ornamenten die ze omlijstten. Toch hangt er nog altijd een mysterieus parfum voor de ziel aan deze werken en hun omlijsting . Ze hebben de emotie, de bezieling van de makers opgeslorpt en vastgehouden en blijven deze uitstralen naar hun bezoekers.
Na een bezoek aan het imposante dodenmonument : door de kunstenaar schrijnend het leed van de 10 miljoen verhongerden in beeld omgezet : een bloedende vogel , zijn vleugels in stalen rasterwerk gevangen en koperen nagels, staven in een lange golvende rij als korenaren, die de vele omgekomenen moeten voorstellen. Twee ingetogen engelen leiden naar het monument voorbij aan een hongerend kind . Stalin dreef zonder scrupules 10miljoen Oekrainers in de hongerdood omdat ze weigerden hun lapje grond af te staan en over te gaan tot landbouwcollectivisme, de voelbare gruwel van een dictator en van het communisme.
Daarna bezoeken we het 2e Wereldoorlogsmuseum, de nazi’s . Een jonge historicus leidt ons rond tussen de vele relicten en foto’s van betroffenen. De pijn en het leed zitten in de muren, in de objecten in de moeders die 5 zonen verloren en zijn te voelen aan degene die erover vertelt. De betrokkenheid is groot, oorlog is niet voorbij. Hij hangt als een giftige zwarte wolk aan geest en lichaam van de jonge generatie. Onrecht drijft niet over.
De laatste dag brengt een ludiek bezoek aan het paleis van de gevluchte Yanukovich. Prachtige tuinen met imposante gebouwen aan een soort watersreservoir, meer .
Zijn wansmaak kon me niet bekoren. Alles duur , uitgebreid , hout uit Libanon en ingelegd , kristaltafels , een boxzaal, gymzaal, privékapel , rariteiten, parlemoeren vazen, een opgezette krokodil op tafel, parvenu ten top, wanklank overal.
De tuinen waren een verademing , met reuzendatjcha en een modern wit gasthuis voor Poetin, (hij is er nooit geweest) aan een ritselend beekje met hoge oevers en bruggetje, lieflijke omgeving. De natuur verschalk je niet , hij ordent zich tot schoonheid, verbetert de mens.
’s Avonds afreis naar Lviv , aankomst in de stromende regen en vanuit de bus met de koffer naar het hotel gehobbeld. Een oude stad , één monument dat geen auto’s toelaat, behorend tot het Oostenrijks –Hongaarse rijk, de Habsburgers dus en later Pools, behorend tot het Unesco Werelderfgoed en vertrouwd Europees. Prachtige oude burgershuizen, Renaissance kerken, barok dan weer gemengd met vreemde elementen zoals de Armeense kerk, meer een erf. Invloeden van de Italianen.(Italiaanse tuin zoals in Toscane) Een imposante opera , met groot Rynokplein en een onvergetelijk iconenmuseum : het Andrey Sheptystsky Museum. Zoveel iconen heb ik nooit op een rijtje gezien, briljant van kleur , schitterende verhalen, gaande van gesofistikeerde professionele, klassieke Maria’s met het kind tot de vrije (naiëve ??? ) doeken of panelen die het geloof van de mens in andere tijden uitdrukten en dat wat hun geest bezig hield : hel en hemel, moederliefde en dood.
Na enkele dagen vertrek in stromende regen met nachttrein ’s avonds rond 20.40 uur, aankomst in Odessa ’s morgens 8u30. Een bijzondere ervaring, een onophoudelijk geklak en geschud van een wat oude trein die nergens stopt. Best gezellig. Wiegt in slaap.
’s Morgens om 4u30 bij ’t krieken van de dag , even een glimp van het voorbijrijdende landschap zien. Lichtgroene begroeiing overal met openingen van boerderijen: Chagalachtige roze of gele houten huizen met sierlijke witte ramen in een enorme groenomgeving. En bloemen op het erf overal : paarse irissen , telkens weer, zoals Van Gogh ze schilderde .
Aankomst in Odessa een stad in 1240 door een Turkse Tartaar gesticht : Hacibey genoemd, overheersing door de Turken tot 1789 en dan veroverd door de Russen en in 1794 Odessa genoemd, 4e grootste Russische stad, met mediterane uitstraling. Ze werd gebouwd door Italianen en hoofdzakelijk door een neef van Richelieu ,met brede Franse straten . De enorme charme van de stad valt onmiddellijk op , een mengsel van oost en west , van Turks, Russisch en Europees , later Poolse artdeco. Het is een schitterende stad met 19eeuwe opera en ballettheater , paleizen in neo-gothiek en prachtige rijkelui’s huizen uit de 19e eeuw, herinnerend aan Parijs, St-Petersburg gelijkwaardig. Alleen er is onnoemelijk veel te restaureren.Misschien lukt het kapitaal aan te trekken ? Eerst een langdurig stabiele regering. Of worden het Russische geldschieters?
De wereldberoemde Potemkintrappen (Fr. Buffo) zijn verknoeid door een hedendaagse banale miskleum van een bouw, die beter in de zee zou vallen, verdwijnen.
Het museum van Schone Kunsten, een klassiek roze paleis van een Poolse graaf, herbergt interessante impressionistische en vroegere werken : zoals Vrubel en Repin en lokt met interesses voor oude adel, te zien in 19 eeuwse portretten en een eigenaardige ondergrondse verbinding naar de Zwarte Zee.
Onze 19e eeuwse galerijen vinden ook hier hun evenknie , prachtige sculpturale gaanderijen met exclusieve winkels.
Verder mooie parken en een prachtig, monumentaal art-deco paleis in donkergroen, uit 1900 reeds , van een vrouwelijke Poolse architecte.
Een wandeling langs de Zwarte Zee in het brede park erlangs met brede allee en een grote doordringende sculptuur,langs het intrigerend portret van Poesjkin voor het huidige stadhuis.
Hij verbleef hier lang. Een confrontatie met een rijke Russische verleden.
Reacties
Een reactie posten